De zomer is alweer bijna ten einde en sentimenteel dromen we nog even na over dat witte strand, die waanzinnige party en de lekkere chick of boy die je daar hebt opgepikt. En ieder jaar wordt één abominabel slechte plaat een enorme wereldhit, enkel en alleen omdat-ie ons weer even terugbrengt in die door alcohol gekleurde herinnering. Meestal wordt zo'n eendagsvlieg gebracht door een fotomodel-achtig zanggroepje, maar de zomerhit van 2011 staat op naam van... een 66-jarige grijze professor.

Jaaahh, en we gillen met z'n allen het refrein nog even mee: "Wij zijn ons brei-ein, wij zijn ons brein, wij zijn.. ons brein!" Nee, ik heb hier niet over een oppervlakkig deuntje, maar over een diepgravend boek,en de auteur ervan is Dick Swaab, hoogleraar neurobiologie bij de Universiteit van Amsterdam. Zijn meest recente werk heet -je raadde het al - 'Wij zijn ons brein' en met 200.000 verkochte exemplaren in Nederland alleen al kunnen we de 479 bladzijden tellende pil met recht een klapper noemen. Daarnaast hangt de hele stad vòl met posters voor het boek en was eind juli de schrijver de hele avond Zomergast bij de VPRO. Nee, aan Dick Swaab's ideeën valt momenteel moeilijk te ontkomen.

De gedachtengang die hij beschrijft, komt heel bot gezegd hier op

neer: de psychologie heeft zich veel te lang gefocust op hoe onze omgeving van invloed is op hoe we ons gedragen en voelen, maar jarenlang hersenonderzoek heeft uitgewezen dat die invloed niet zo belangrijk is. Alles ligt eigenlijk al vast in je brein: of je later een agressieve crimineel of een langharige singer-songwriter wordt, via je genen of chemische stofjes zullen je zenuwcellen (neuronen) zich zodanig ontwikkelen dat je opvoeding er nauwelijks meer toe doet.

Dit idee wordt 'neuro-psychologie' genoemd en is momenteel ongelofelijk hot.

Het klinkt natuurlijk ook aantrekkelijk: niks geen vaag onderzoek over omgevingsfactoren, niks geen onbegrijpelijke analysemethodes.

Daarentegen zetten we de nieuwste apparatuur in, zoals hersenscans, MRI's en al die andere gadgets die in populaire ziekenhuis-TV-series opduiken. Ze leveren ons hard bewijsmateriaal voor de neuro-theorieën en ook mooie kleurige illustraties. Het lijkt erop of we anno 2011 het hoofd van een baby voor een brein-fototoestel kunnen houden en aan het plaatje kunnen zien of hij/ zij zich zal ontwikkelen tot de nieuwe Mozart of Amy Winehouse.

Meneer Swaab bespreekt in zijn dikke pil echter zo ongeveer alle mogelijk denkbare onderwerpen van puberliefde tot vrije wil, maar zegt erg weinig over muziek. Er zijn echter genoeg andere grote namen binnen de neurowetenschap die zich wel specifiek over dit fenomeen hebben gebogen. Misschien heb je wel eens van Oliver Sacks gehoord of van Daniel Levitin. Levitin's boek 'This Is Your Brain On Music' ligt momenteel op mijn nachtkastje en is een ware page-turner.

Wist je bijvoorbeeld dat bij het beluisteren van muziek zowat ál onze hersendelen actief zijn? Allereerst wordt het deel wat vlak boven je ogen zit aangesproken; dat deel heeft met planning en persoonlijkheid te maken. Ook het 'dierlijke' deel van onze hersenen (bijna in je nek), waar emotie wordt verwerkt, wordt actief. In het midden worden delen aan het werk gezet met informatie over horen en geheugen. Het achterste deel van je hersenen houdt zich tenslotte bezig met noten lezen en je eigen bewegingen bekijken: essentieel als je een instrument zelf wilt bespelen. Muzikanten kunnen dus maar beter letterlijk niet op hun achterhoofd gevallen zijn.

En dat zijn ze ook niet: heel vaak als ik vertel dat ik schrijf over de connectie tussen psychologie en muziek is de eerste reactie 'O, leuk! Met hersenonderzoek en zo?' Men weet dus wel hoe de onderzoekswereld tegenwoordig in elkaar zit. Alles neuro. Maar hoezeer ik de boeken van Levitin en Sacks ook verslind, ik kan me niet helemaal vinden in hun zwart-wit-visie. Hun verklaringen over het hoe en waarom van muziekmaken zijn soms wat vergezocht, en ik zal zeker in komende blogs de heren wetenschappers hierover es even aan de tand gaan voelen. Of rechtstreeks aan hun hypothalamus: een van de belangrijkste pijncentra, precies in het midden van de hersenen.

　

Foto: fans van mijn vorige band (Seedling) herkennen misschien dit beeld. Het stond ook in het hoesje van onze allereerst EP, 'Sham Pain'.

Levitin, D.J. (2006). This is your brain on music: The science of a human obsession. New York: Dutton/Penguin.

Swaab, D.F. (2010). Wij zijn ons brein. Amsterdam: Uitgeverij Contact.

... is still available as a free download. Just click on the magic words on this website that say 'Download single here', or go to the MUSIC page. But it will be available for free for a limited time, so download it now and send it to your friends. Spring is in the air, and this is the soundtrack ;-)

Het moet er raar uit gezien hebben: In de ene hoek van de studio zat De Producer geconcentreerd aan de computer, in de andere hoek lag De Artiest in een bizarre houding op de bank. Zo half schuin, linkerarm omhoog. Beide keken onverstoorbaar, alsof het de normaalste zaak van de wereld is. Dit plaatje is wat je had kunnen zien als je vorig jaar oktober Simon's studio op het Kytopia-terrein was binnengelopen.

<p style="margin-bottom: 0in"><font color="#000000"><font size="3">beloof, dit is het laatste blog waarin ik het nog over die gebroken elleboog heb. In de twee weken tussen ongeluk en operatie liep ik met m'n arm van schouder tot pols in het gips en probeerden Simon en ik alsnog zoveel mogelijk door te werken. We moesten onder andere van nog twee songs de zang opnemen. En zang opnemen met Simon is intens. Nog nooit iemand meegemaakt die zo lang, zo gedetailleerd meegaat in het idee en de sound van de zang. Ik vond het allemaal prachtig. Marathons in een kleine vocal booth, met alleen koffie en dropjes.</font></font>

<p style="margin-bottom: 0in">

<p style="margin-bottom: 0in"><font color="#000000"><font size="3">Maar dat loodzware stuk gips was als een blok aan m'n been, eh: arm. Zo'n linkerhandje dat er onderuit steekt, ziet er na enkele dagen heel eng uit. Opgezwollen en paars, er stroomt namelijk geen bloed meer naar boven terug. Nu hield ik het telkens niet langer dan een halfuurtje uit en dan moest ik weer een kwartier in die eerder genoemde rare houding gaan liggen om het bloed weer terug te laten stromen, terwijl Simon nog wat produktie-sprintjes trok.</font></font>

<p style="margin-bottom: 0in">

<p style="margin-bottom: 0in"><font color="#000000"><font size="3">Ik lag op die bank, en dacht opeens aan experimenten met kleine kinderen waar ik wel eens over had gelezen. Kinderen kregen hun lievelingssnoep voor hun neus en de onderzoeker zei dat het kind gewoon het snoepje op mocht eten. Echter, als ze van het snoepje af konden blijven terwijl hij even weg was, zouden </font></font><font color="#000000"><font size="3">ze 3x zoveel snoep</font></font><font color="#000000"><font size="3">jes krijgen. Waren 4-jarigen kinderen in staat instant bevrediging uit te stellen voor een grotere beloning later? Het bleek voor de meesten een onmogelijke opgave. Onderzoeker weg, hop... alles meteen op.</font></font>

<p style="margin-bottom: 0in">

<p style="margin-bottom: 0in"><font color="#000000"><font size="3">Mensen die beloningen kunnen uitstellen, zijn over het algemeen succesvoller. Ze geven niet iedere avond toe aan korte-termijn-pleziertjes als TV-kijken en chips eten, maar zetten dat even opzij voor het bereiken van grotere beloningen zoals het afronden van een cursus of een prachtig slank lichaam. Dat experimentje met die snoepjes is nooit bij mij uitgehaald als kind. Maar als ik terugkijk op mijn leventje tot nu toe, denk ik dat ik best wel goed zou zijn in dit wrede spelletje.</font></font>

<p style="margin-bottom: 0in">

<p style="margin-bottom: 0in"><font color="#000000"><font size="3">Het geduld van een artiest wordt zo vaak op de proef gesteld. Een platenlabel stelt doodleuk je albumrelease een half jaar uit omdat het niet lekker ligt met hun andere releases. En ook als je je eigen platenlabel hebt zoals ik, luister je verstandig naar je manager en perspromotor die je uitleggen dat nu - midden in de zomer - een plaat uitbrengen geen zin heeft, en je beter tot begin oktober kunt wachten. Aarghh!!! Die plaat was in januari al af! Mijn gedroomde korte-termijn-gratificatie zou zijn om hem dan meteen uit te brengen. En elke keer als er weer een aanleiding was om te wachten met de albumrelease heb ik echt wel lopen vloeken, hoor. Maar als puntje bij paaltje komt, neem ik knarsetandend verstandige beslissingen: eerst m'n band live laat groeien, een mooie website laat maken etc etc, en nu komt de plaat pas 7 oktober uit.</font></font>

<p style="margin-bottom: 0in">

<p style="margin-bottom: 0in"><font color="#000000"><font size="3">Eigenlijk wist ik al meteen dat de plaatrelease nog heel lang op zich zou laten wachten, toen ik de röntgenfoto van de breuk zag. Simon en ik waren nog in een razend tempo aan het proberen m'n plaat af te krijgen, maar zo'n hindernis als dat ongeluk was het laatste wat we konden gebruiken. Ja, we hebben nog met gips en al geprobeerd door te werken, maar het tempo was weg. En Tjeerd stond met z'n Dazzled Kid-plaat te trappelen om met Simon op te nemen.</font></font>

<p style="margin-bottom: 0in">

<p style="margin-bottom: 0in"><font color="#000000"><font size="3">Alles zou nu dus maanden opgeschoven worden, en daarna was nog onzeker hoe alles zou verlopen. Maar na al die weken strijden om alsnog de plaat-deadline te halen, was ik opeens opmerkelijk kalm. Er werd niet langer beroep gedaan op mijn vermogen om beloningen uit te stellen. Er was voorlopig überhaupt geen snoepjespot meer.</font></font>

<p style="margin-bottom: 0in">

<p style="margin-bottom: 0in">

<p style="margin-bottom: 0in"><font color="#000000"><font size="3">Mischel, W., Shoda, Y., Rodriguez, M.L. (1989). Delay of gratification in children, Science, Vol. 244, 933-938.</font></font>

<p style="margin-bottom: 0in">

<p style="margin-bottom: 0in">Reageren of meer blogs zoals deze lezen? Kijk op http://www.facebook.com/pages/GRAM/165321620180441?sk=app_2373072738

We have a date: on October 7th 2011 the album 'Play Me' will be released on my own Torntable Records, distributed by Rough Trade. Read all about in this interview by 3VOOR12 (in Dutch). I'm very happy about all this, I can tell you...