Pop Psychology BLOG 7: Succes in de popmuziek valt te voorspellen

Ik ben pissig. En jij gaat me na het lezen van dit stukje afschilderen als een betweterige wanna-be, waarna ik ook nog eens gekwetst zal zijn. Ach, dat moet dan maar.

Afgelopen maandag ging ik eens checken wat ze nou eigenlijk allemaal doen daar, op die 'The Mix'-middagen van het Muziek Centrum Nederland. Daar worden gratis publieke discussies gevoerd over van alles wat met muziek(biz) te maken heeft, in een soort van talkshow setting. Lijkt me nuttig voor een muzikant. En dat ben ik, dus daar zat ik. Het onderwerp dit keer was 'Hoe word ik beroemd?'. Saai-saai-saai, maar één van de gasten was popprofessor Tom ter Bogt, en die heb ik hoog zitten.

Het enige punt waarop er die middag werkelijk gediscussieerd werd, was dan ook door hem aangedragen. Eén van zijn medewerkers bij de Universiteit Utrecht is Koos Zwaan, en samen hadden ze jarenlang onderzoek gedaan onder honderden Nederlandse popmuzikanten-met-serieuze-ambitie. Daaruit kwamen een aantal factoren naar voren, die voorspellen of je een kans hebt om het te maken als succesvol muzikant. Tom noemde ze, en bij de meeste punten ging een zucht van verbazing en zelfs verontwaardiging door de zaal.

Goed, sociale steun bleek belangrijk te zijn. Dat papa en mama in je geloven, vrienden naar je try-outs komen. Dat wilde iedereen wel aannemen. En je moet een groot netwerk hebben. Duh. Maar toen: muzikanten moeten om succesvol te zijn meer charisma hebben dan de gemiddelde kantoorklerk. Ze moeten bovendien jonger zijn dan 25, en er beter uit zien dan Henk en Ingrid. Uiterlijk is altijd een omstreden punt, maar wel degelijk van belang: zie 'Pop Psychology BLOG 2'. Maar hoe on-cultureel verantwoord dat een wetenschapper zoiets durft te zeggen.

Toen Tom ter Bogt ook nog eens beweerde dat de meeste succesvolle muzikanten man zijn, wist de zaal het zeker: wetenschappers weten helemaal niks. Zo'n man zit in een ivoren universteits-toren en roept maar wat. “Maar Ilse DeLange dan, en Anouk, en.., en..?” stamelde de journalist. Een druk gekakel om me heen: de Top-40 staat toch vol met zangeressen? Nou dan!

Helaas was hier sprake van een duidelijk gevalletje 'availability bias'. Iedereen lijdt daaraan, ik ook. Het is de neiging datgene te overschatten wat je je heel makkelijk kunt voorstellen. Daarom overschatten we ook bijvoorbeeld de kans dat je met een vliegtuig neerstort; deze zeldzame gebeurtenissen zijn heel veel in het nieuws. De weg oversteken om elders een goedkoper pakje boter te scoren, is statistisch gezien gevaarlijker, maar dat zit niet vooraan in je gedachten. Al die (veel succesvollere) mannelijke muzikanten, die niet zoveel in de media zijn, daar denken we niet zo snel aan. Maar ze zijn er wel.

En wetenschappers spenderen al hun tijd en kunde en ingewikkelde software om erachter te komen hoe dingen werkelijk zitten, niet hoe wij -leken- denken dat ze zijn. De praktijk die je zelf als muzikant kent, is erg gekleurd, en een onderzoeker probeert de waarheid wat duidelijker zwart-wit te krijgen. Schoenmaker, houd je bij je leest: een muzikant moet niet op eigen houtje onderzoeksconclusies gaan trekken, en laat wetenschappers alsjeblieft niet een plaat produceren of een orkest dirigeren.

Om half 7 is 'The Mix' voorbij en kan er geborreld worden. Niet voor mij, want ik moet van de theorie rennen naar de praktijk: ik heb repetitie. En ik zal hard moeten werken, want ik ben vrouw, ouder dan 25, en niemand fluit me na op straat. Ik heb het charisma van Gandhi, Kyteman en Máxima allemaal bij elkaar nodig om te compenseren voor alles wat ik niet heb. De waarheid is hard.


Gray, P. (2006). Psychology (5e ed.). New York: Worth.

Zwaan, A.J., Bogt, T.F.M. ter & Raaijmakers, Q.A.W. (2010). Career trajectories of Dutch pop musicians. A longitudinal study. Journal of Vocational Behavior, 77, 10-20.