POP PSYCHOLOGY 47: de stem van seks en autoriteit

Nog enigszins beduusd stond ik weer buiten op de stoep. Na een uur in haar kamer had ze me vriendelijk doch gedecideerd aangekeken en gezegd: “Jij zingt en praat te hoog voor hoe jouw stem werkelijk is. Zie je wel vaker hoor, bij mensen die zenuwachtig zijn of onzeker over zichzelf. Dan gaan ze kinderlijk een tandje hoger kletsen.” Nee, ik had niet zojuist een therapiesessie gevolgd bij een Freudiaans gestoelde psychiater. Ik had net mijn eerste zangles bij Mildred Aikema achter de rug.

En nog steeds ga ik met veel plezier naar de lessen van Mildred. Ik niet alleen: hoewel ze echt van de klassieke school is, komt half poppend en rockend Amsterdam wekelijks bij haar langs. Maar die eerste opmerking van haar over mijn stemhoogte bleef meteen goed hangen. Ik voelde dat ze gelijk had. In de weken daarna probeerde ik dus wat lager te praten, vooral in het openbaar, bijvoorbeeld als ik college Psychologie stond te geven. Het ging me opvallend gemakkelijk af en al snel praatte ik zonder er bij na te denken op mijn 'natuurlijke' hoogte.

Dat lager spreken heeft z'n voordelen. Een donkere stem klinkt gezaghebbend. Als je iemand streng wilt toespreken, krijg je meer voor elkaar als je dat laag bulderend doet dan hoog piepend. Waarom een lagere stem meer autoriteit uitstraalt, daar kun je verschillende verklaringen voor verzinnen. De theorie dat een diep timbre machtiger overkomt omdat het meer klinkt als een mannenstem, daar wil ik niet aan. Volgens mij is het eenvoudig een kwestie van omvang: een lager geluid impliceert een grotere klankkast. Een contrabas zit ettelijke octaven onder het bereik van een viool. Kylie Minogue is 1m50 lang en tjilpt voornamelijk in het sopraanregister. Wijlen Barry White's taille-omvang was al meer dan 1m50 en zijn basstem reikt bijna onder het menselijk gehoor.

Grote mensen klinken gemiddeld lager dan kleine kinderen; grote mensen zijn dan ook de baas. Maar je stemhoogte kan ook iets heel anders aanduiden. Wel eens iemand iets zwoel in het oor gefluisterd? Je klonk vast behoorlijk richting Barry White: een warm timbre drukt verlangen uit. Een flink contrast met de schelle gilletjes die je waarschijnlijk een half uur later op het hoogtepunt (what's in a name?) voortbrengt. Luister naar Madonna's kreetjes in Like A Virgin; die zeggen alles.

Ook al spreek ik tegenwoordig dus wat lager, zodra ik in m'n eigen muziek een hogere passage moet zingen, klink ik helaas nog steeds een beetje hoog kinderlijk. Ik had dan graag anders geklonken, maar ik leer er steeds beter mee omgaan. Met onder andere Gwen Stefani en Bj<font face="Times New Roman, serif">ö</font>rk heb ik inmiddels de 'V.D.M.N.V.H.J.K.A.' opgericht: de praatgroep Vrouwen Die Maar Niet Van Hun Jeugdige Kir-stem Afkomen.

Verder probeer ik van mijn kwetsbare punt maar een deugd te maken. Tegenwoordig zing ik voor goed geld TV-commercials in voor jongerenvakanties, kinder-chocoladerepen en alles ertussen. Ik heb zelfs demo's voor Kinderen Voor Kinderen ingezongen, echt waar. Inclusief Gooische 'r', terwijl ik een geboren en getogen Brabantse ben.

Op mijn volwassen leeftijd misbruik ik m'n stem dus lekker wanneer het me goed uitkomt; bij reclamebureau's kennen ze me inmiddels als een kittige sopraan. Tot het moment dat er zakelijkheden besproken moeten: dan brengt mijn mond opeens geluiden voort die stukken lager klinken.

(Dit column verscheen oktober 2012 in tijdschrift Musicmaker)