POP PSYCHOLOGY 41: Het Lana-drama

De zangeres lag bevallig op de sofa en pruilde naar de therapeut: “Zelfs Harry Potter kon me op dat moment niet meer redden.” Het was half januari 2012 en de roodharige chanteuse had enkele dagen ervoor haar live-debuut gemaakt in de prestigieuze Amerikaanse TV-show 'Saturday Night Live'. Presentator Daniel Radcliffe had haar zoetgevooisd aangekondigd, het decor was schitterend en haar band speelde als een droom. En uit haar mond... uit haar mond kwam alleen een laag gerochel. Haar carrière die tot dan toe als een raket ging, leek binnen die vier minuten naar de maan te gaan.

Kom Lizzie, niet huilen nu”, de zielenknijper gaf haar een roze tissue. “De naam is Lana, Lana Del Rey tegenwoordig!” beet hare koninklijke bekoorlijkheid van zich af. “En verdomme, wat heb ik nou zo vreselijk fout gedaan? Als ik op de stormvloed van reacties in de a-sociale media af mag gaan, heb ik live op TV met een hakenkruis jonge katjes doodgemept!” Tja, de beste stuurlui staan op Facebook, wist de psycholoog. Voornamelijk gefrustreerde muzikanten die nooit verder waren gekomen dan 'ZaterdagNacht Live' op radio Boerdijk Lokaal. Zo'n negentig procent van zijn clientèle bestond eruit.

Maar de redder in psychische nood had zijn huiswerk gedaan. Op YouTube waren tientallen filmpjes te vinden van prachtige Lana die tijdens live-optredens met gemak alle beoogde toonhoogten haalde. Wat was er op die gewraakte zaterdagavond dan zo mis gegaan? Het antwoord op die vraag, dat was precies waar miss Del Rey hem 200 dollar per uur voor betaalde.

Hij boog zich voorover en tekende op een andere tissue een grafiekje, met daarin een curve die nog het meest leek op een omgekeerde letter U. “Dit is de relatie tussen stress en prestatie”, sprak hij op belerende toon: ”Bij weinig of geen stress leveren mensen - en dus artiesten als jezelf - een ondermaatse prestatie. Naarmate je meer spanning in je lichaam voelt, gaat echter je performance-niveau omhoog. Op precies het optimale niveau van druk ben je super-alert en schitter je op de top van je kunnen. Maar jij, lieve Lana”, hij boog zich ernstig voorover, “had zoveel stress op je fragiele schouders die avond, dat de prestatielijn stijl naar beneden kelderde.”

Dat was een elegante verklaring, daarmee zou ze de stekelige pers-muskieten de komende tijd eens flink de wetenschappelijk-verantwoorde waarheid vertellen. Maar de therapeut was nog lang niet klaar met zijn ongevraagde stress-college: “Bij enorme spanning reageert het lichaam alsof ze wordt aangevallen door een wild dier. Het is vechten of vluchten, en daarvoor maakt het zogenaamde 'sympathisch zenuwstelsel' overuren. Hart en bloed en spieren dus.”

Hij ging vergenoegzaamd achterover zitten. “Het andere deel van het zenuwstelsel - het parasympathische - kan op dat moment daardoor ook niet goed functioneren: dat is onder andere de spijsvertering. Je voelt een knoop in je maag omdat die afdeling op slot gaat.” Hij herinnerde zich opeens een Nederlandse zanger, genaamd Henk Westbroek, die de literatuur in was gegaan als een beroemd geval van haperend maag- en darmstelsel: voor hem stonden tijdens optredens de kots-emmers klaar in de coulissen.

Ja, of je schijt live op TV in je designerjurk!” flapte Lizzie/ Lana er iets te snel uit. De psycholoog keek haar vragend aan en haar hoofd werd rood als een biet. Snel vlijde ze zich weer in filmster-pose op de divan. “Kunnen we het niet gewoon over mijn mislukte jeugd hebben?”

(Dit column verscheen februari 2012 in tijdschrift MusicMaker)