Pop Psychology BLOG 16: Tourgevaar deel 2 - Iedereen gaat vreemd

Handen omhoog als je wel eens een relatie hebt verloren omdat je zo nodig helemaal leeft voor De Muziek (De Kunsten, je Grote Roeping, whatever). Je was teveel met je hoofd bij de plaat die je grote doorbraak zou worden, werd een egoïstische klootzak en/of kon maar niet aan je vriend(innet)je uitleggen waarom je al weken niks van je liet horen terwijl je in de studio zat.

Hé, geen kwaad woord van mijn kant, hoor. I've been there, done that, got the T-shirt. Er stond op: “Ik Ben Rockster En Mijn Vriend Begrijpt Me Niet”. Je hebt er misschien zelf ook zo een in de kast hangen. Het is soms ook lastig om uit te leggen wat je allemaal meemaakt, in zo'n vreemde cocon van een studio of wekenlang in een buitenlands busje rondcrossend met vijf ongewassen gasten.

Er gebeurt gewoon iets met je als je voor de zoveelste keer wekenlang toert langs de clubs van Engeland. Na een halve dag vind je platgeslagen bier al lekker, evenals met-azijn-doordrenkte patat. Na een hele dag zijn zelfs Engelse jongens mooi, en nog een dag later druk je geïrriteerd alle goedbedoelde smsjes weg van je vriendje thuis. Ja, ook ik werd keer op keer compleet betoverd door een gevoel van prettige onthechtheid.

Maar ik ben nog nooit op tour vreemd gegaan; althans niet dat ik me kan herinneren. Ik bleef altijd redelijk de heilige maagd Marg, terwijl om me heen beloftes, kledij en normen vielen. Daarmee leek brave ik echter meer uitzondering dan regel. De verleidingen van een optredende artiest zijn namelijk echt groot: het onoverwinnelijke gevoel na een te gekke gig, gecombineerd met drank en andere versnaperingen, nieuwsgierige fans die niets liever willen dan iets van de magische backstage-sfeer proeven... Wie kan zoiets weerstaan?

Als je rockstervriendje of artiestenvriendinnetje dan een zwak moment heeft is het makkelijk hem of haar uit te maken voor normloze vreemdganger. Maar het probleem is juist dat jouw overspelige geliefde zich tevéél aan de heersende normen heeft gehouden. Vooral in groepen met sterke onderlinge banden zijn mensen namelijk geneigd zich de groepsideeën eigen te maken. Als de meeste bandleden het dus oké vinden om vreemd te gaan, dan volgt al snel de rest.

Vooral als de situatie waar je met z'n allen in zit onbekend en nieuw is, klampen mensen zich vast aan die groepsnormen en -waarden. Het meest extreme voorbeeld uit de geschiedenis van de Sociale Psychologie komt echter niet van Mötley Crüe of Led Zeppelin, maar van de religieuze sekte 'People's Temple', geleid door dominee Jim Jones.

Zijn volgelingen gingen ook met hem op een soort van tour: ze verlieten hun vertrouwde Californië en streken neer in Zuid-Amerika, in de bossen van Guyana. Toen het voortbestaan van de sekte bedreigd werd, besloot Jones dat het einde der tijden was aangebroken, en wel nu. Iedereen werd opgedragen zich aan de dood over te geven door een fruitdrankje met cyanide te drinken. Wie niet vrijwillig de giftige Kool Aid-limonade dronk werd vermoord, maar het leeuwendeel van de 914 doden volgde gewillig de opdracht van haar leider.

Ver weg in dat onbekende land, afgesneden van al het contact met familie en oude vrienden, golden voor de volgelingen van People's Temple alleen nog de normen van de groep. Dat was hun enige houvast, en ze meenden werkelijk dat ze het juiste deden.

Misschien is momenteel je vriendinnetje op tournee, wellicht is je vriendje op vakantie met z'n allerbeste vrienden. Is de kans dan theoretisch groter dat hij of zij even een moment jullie trouwgeloften vergeet? Ja. Maar: flink vaak bellen, Skypen en smsen helpt wel. Zelfs al snap je inderdaad geen zak van wat ze daar allemaal in den vreemde meemaken, onbewust herinnert zo'n gesprekje jouw buitenlandganger weer even aan de normen van thuis. Het zou je relatie kunnen redden, en je hoeft niet meteen naar cyanide-drankjes te grijpen als je lief bij thuiskomst alsnog ontrouw blijkt te zijn geweest.

En met deze optimistische gedachte wens ik je.. een prettige vakantie!


Cialdini, R. B. (2001). Influence: Science and practice (4th ed.). Boston: Allyn & Bacon.

Smith, E. R., & Mackie, D. M. (2007). Social Psychology (3rd ed.). Philadelphia, PA: Psychology Press.