banner Download single here
Featured track

Until The Lights

single version

'Mad Mad Mad' in a commercial for Smart eBike 

X
Almost the entire song 'Mad Mad Mad' is now featured in a commercial for the supersonic electric bike from Smart. Thanx to our friends from Sizzer Amsterdam who arranged the synch.
Latest tweet
Newsletter
Follow me
 
 
 
News

Pop Psychology 39: Gek of geniaal?

17-Jan-2013


Af en toe denk ik dat ik gek word. Af en toe denk ik dat ik al gek bèn. Een muzikantenleven kent nu eenmaal verschillende aspecten waarin zaken net even iets anders lopen dan wat je standaard zou noemen. We worden krankzinnig van het gebrek aan media-aandacht of gaan juist door het lint bij teveel hype. We worden gestoord van onze eigen bandleden of we draaien door bij het invullen van belastingpapieren.

Saai is dat in ieder geval niet, maar dit soort mafheden kan ik missen als kiespijn. Ik zou wel willen dat alles op die vlakken zo relaxt was als een Vinexwijk-achtertuin. Dan kon ik op interessantere onderdelen de gekte juist meer laten opvlammen. Doorkabbelende liedjes over doorsnee-levens wil niemand horen en niemand maken. En wie wil schrijven over hoge pieken, diepe dalen doet er goed aan de deur naar de waanzin op een kier te houden.

Er is natuurlijk al vaak en veel over gefilosofeerd: zijn sommige artiesten nou uiterst eigenzinnig of gewoon mentaal gestoord? De grens tussen wat we geniaal of gek vinden is soms moeilijk te bepalen. Creatief zijn vraagt erom buiten de geijkte kaders te kunnen denken. Oké, maar waar begint de kunstzinnige uitdrukking van gevoelens en op welk punt dienen we zo snel mogelijk de psycholoog te bellen?

Want gekte kan scheppen en gekte kan schaden. Die treurliederen van Elliott Smith waren waarschijnlijk zo prachtig omdat hij zelf enorm depressief was. Nirvana's heftigheid is grotendeels te 'danken' aan Kurt Cobain's bipolaire stoornis: hij schoot constant heen en weer tussen manie en depressie. En laten we Syd Barrett niet vergeten, onze letterlijk schizofrene Pink Floyd-voorman.

Bij deze drie voorbeelden was de mentale stoornis sterker dan zij zelf. Ze lieten een jong lichaam en mooie platen achter. Zo ver hoeft het natuurlijk niet altijd te komen, maar de geschiedenis kent inderdaad lange lijsten van kunstenaars die ze niet allemaal op een rijtje hadden. Helemaal als je bedenkt dat het hebben van een alcohol- of drugsverslaving ook officieel tot de psychiatrische aandoeningen hoort.

Het stereotype idee van de geesteszieke artiest bestaat al sinds Socrates. De psychologie als wetenschap bestaat pas sinds eind 19e eeuw, maar recentelijk heeft ook deze zich over de kwestie gebogen. Met behulp van allerlei moderne meettechnieken kwam men tot een biologische verklaring: men vergeleek fantasievolle mensen met minder vindingrijke volk en concludeerde dat de creatievelingen veel opener stonden voor omgevingsstimuli. In normale taal: het zit al biologisch in je dat je geluiden, geuren en beelden heel krachtig ervaart en van daaruit heb je een sterkere neiging om je kunstzinnig te uiten.

Muzikanten staan daarin niet alleen. In een ander onderzoek werden kunstenaars van allerlei professies vergeleken met betrekking tot verschillende mentale aandoeningen en wat bleek? Muzikanten en acteurs zijn vaak drugsverslaafd, componisten en beeldend kunstenaars grijpen meer naar de fles, psychoses en manie kwamen vooral voor bij dichters. Dit werd het 'Sylvia Plath'-effect genoemd, naar de dichtende dame die in 1963 vrijwillig uit het leven stapte.

Het feit dat mentale stoornissen relatief vaak voorkomen bij artiesten betekent niet dat iedere muzikant gek is: het leeuwendeel heeft gewoon een gezond stel hersenen. Maar artiesten die wèl van zichzelf weten dat ze misschien eens met een psycholoog zouden moeten gaan praten, doen dit soms niet uit angst hun scheppende scherpte te verliezen. Een beetje zotheid geeft pit aan het leven en dus aan de kunst. Maar blijf niet onnodig in de romantische mythe hangen. Zelf had ik bijvoorbeeld graag Amy Winehouse nog wat langer onder de levenden gezien.


(Dit column verscheen januari 2012 in tijdschrift MusicMaker)