Pop Psychology 33: Depressie bij muzikanten - kip of ei? (deel 2)

Robbie Williams, Sheryl Crow, Elton John, Alanis Morissette... Wie zou niet in dit rijtje willen horen? Of zie je je naam liever staan tussen meer cultureel-verantwoorde grootheden als Billy Corgan en Nick Drake? Indien je zowel depressief bent als muzikant, join the club. Je bent niet alleen: ook Nederlandse muzikanten als Jacco de Greeuw (frontman van Johan) en JB Meijer (o.a. De Dijk) hebben zich in het verleden openlijk uitgesproken over hun depressie.

Als neerslachtige artiest bevind je je dus in goed gezelschap. Soms vallen er wat leden weg uit de club omdat ze hun leven beëindigen. Ian Curtis van Joy Division hing zichzelf op; singer-songwriter Elliot Smith stak zichzelf met een mes in de borst. De meesten overleven een periode van extreem down-zijn wel, maar de lijst van artiesten die het leven (tijdelijk) niet meer zien zitten is inderdaad lang, heel lang.

Om 'officieel' depressief te worden verklaard, moet er meer aan de hand zijn dan gewoon een dipje. Zo dien je minstens twee weken voortdurend negatieve gedachten en nergens zin meer in te hebben. Vaak gaat dit gepaard met een ongekende lusteloosheid, extreem veel of juist heel weinig eetlust, moeite met concentreren. De omstandigheden zijn zo heftig dat je niet meer normaal kunt functioneren, sociaal en/of op je werk. Momenteel lijden maar liefst zo'n 550.000 Nederlanders hier aan.

Opvallend is echter dat muzikanten op 5 staan in de Top Tien van beroepsgroepen waarin mensen aan depressie lijden. Nou moe, sta je een keer hoog in een Top Tien, is het er zo één! Als ik om mee heen kijk in de muzikantenwereld, ben ik echter nauwelijks verbaasd over deze notering. Ik vraag me dan wel af, waarom nou juist wij?

Daar bestaan uiteenlopende ideeën over. Sommige psychologen beweren dat het muzikantenleven gewoon overloopt van depressie-bevorderende factoren. Om te beginnen de fysieke factoren: alcohol- en drugsgebruik zijn een vaste gewoonte. Touren betekent vaak slaapgebrek en slecht, vitamineloos voedsel. De psychologische factoren zijn ook niet mis: in blog nummer 12 besprak ik al aangeleerde hulpeloosheid. Verder sta je vrijwel constant onder druk en ben je voor je succes/ geluk extreem afhankelijk van zaken die je zelf moeilijk in de hand kunt hebben, zoals populariteit bij radiomakers of publiek.

Werken in de muziekwereld zou dus ieder zinnig mens down kunnen krijgen. Daar zit wel wat in, maar volgens mij is er iets anders aan de hand. Zijn het niet juist de mensen die al van zichzelf gevoelig zijn, die kunstenaar willen worden? Door hun verhoogde sensitiviteit hebben ze grote behoefte om zichzelf creatief te uiten, maar ook een verhoogde kans op een mentale stoornis.

Er bestaat een manier om er achter te komen in wat nu kip of ei is als het gaat om de relatie tussen depressie en muzikant-zijn, namelijk jaaaarenlang een vaste groep mensen volgen. Professor Ludwig van de University of Kentucky Medical Center deed precies dit: tien jaar lang volgde hij meer dan 1000 personen van hun tienerjaren tot volwassenheid. Wat bleek? Van diegenen die later in de creatieve sector terechtkwamen, had vroeger zo'n 30% al aanleg voor depressiviteit vertoond tegenover de ongeveer 5% van de mensen die in andere beroepen gingen werken. En eenmaal volwassen leed zo'n twee-derde van de kunstenmakers aan een mentale stoornis tegenover eenvijfde van het gewone volk.

Misschien ben je zelf momenteel wel down en muzikant. Laat het bovenstaande dan een troost voor je zijn. Kijk om je heen, je bent waarschijnlijk niet de enige. En ik laat je ook niet zitten. Volgende week dus het derde en laatste blog over depressiviteit: hoe kom je er van af.
Levend.


Ludwig, A. The Price of Greatness: Resolving the Creativity and Madness Controversy. The Guilford Press; 1 edition (March 24, 1995)

Reageren op blogs kan hier.